استاندارد حسابداری شماره ۲ کشورمان که به بحث در مورد صورت جریان وجوه نقد می‌پردازد، تعاریف زیر را در ارتباط با جریان‌های نقدی به‌کار گرفته است:
وجه نقد عبارت است از موجودی نقد و سپرده‌های دیداری نزد بانک‌ها و موسسات مالی اعم از ریالی و ارزی (شامل سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت بدون سررسید) به کسر اضافه برداشت‌هایی که بدون اطلاع قبلی مورد مطالبه قرار می‌گیرد.
جریان وجه نقد عبارت است از افزایش یا کاهش در مبلغ وجه نقد ناشی از معاملات با اشخاص حقیقی یا حقوقی مستقل از شخصیت حقوقی واحد تجاری و ناشی از سایر رویدادها.
وجه نقد در این استاندارد تنها به موجودی نقد و سپرده‌های دیداری نزد بانک‌ها و موسسات مالی اعم از ریالی و ارزی (شامل سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت بدون سررسید) اطلاق می‌گردد. در مواردی که اضافه‌‌برداشت در حساب جاری مجاز باشد (مثلا اضافه‌‌برداشت در حساب‌های بانکی خارج از کشور توسط واحد تجاری)، مانده اضافه‌برداشت‌هایی که بدون اطلاع قبلی مورد مطالبه قرار گیرد باید از مبلغ مذکور کسر گردد.
ویژگی دیداری بودن در مورد اقلام تشکیل‌دهنده وجه نقد بدین معنی است که این اقلام بدون اطلاع قبلی قابل برداشت یا مطالبه باشد. سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت وجه نقد تلقی نمی‌شود، زیرا هدف از نگهداری آنها تحصیل سود است. هرگاه برای تسویه اضافه‌برداشت‌های بانکی مهلتی تعیین شده باشد، در صورتی می‌توان آنها را در محاسبه وجه نقد منظور کرد که مهلت مزبور از یک روز کاری تجاوز نکند.
تعریف مذکور در بند فوق دربرگیرنده اقلامی از سرمایه‌گذاری‌ها و استقراض کوتاه‌مدت که معمولا در صورت جریان وجوه نقد سایر کشورها تحت عنوان معادل وجه نقد از آنها یاد می‌شود، نیست. معادل وجه نقد بنا بر تعریف رایج عبارت از سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت سریع‌التبدیل به وجه نقد است که احتمال خطر کاهش در ارزش آن ناچیز بوده و به آسانی و بدون اطلاع قبلی قابل تبدیل به مبلغ معینی وجه نقد باشد و موعد آن در زمان تحصیل تا سررسید حداکثر سه ماه باشد، به کسر وام‌ها و قرض‌الحسنه‌های دریافتی از بانک‌ها و سایر اشخاص که ظرف سه ماه از تاریخ تحصیل قابل بازپرداخت است.
عدم‌شمول معادل وجه نقد در تعریف وجه نقد در این استاندارد به دلایل زیر صورت گرفته است:
الف- تشخیص اقلام معادل وجه نقد از سایر سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت واحد تجاری یا استقراض‌های کوتاه‌مدت بر اساس یک مرزبندی اختیاری صورت گرفته است. این نحوه عمل موجب می‌شود اولا نقش صورت جریان وجوه نقد در کمک به استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی جهت ارزیابی نقدینگی و انعطاف‌پذیری مالی تضعیف گردد و ثانیا تصویری مصنوعی از نحوه عمل واقعی مدیریت مالی واحدهای تجاری که اغلب به چنین تفکیکی بین اقلام معادل وجه نقد و سایر فعالیت‌های سرمایه‌گذاری یا تامین مالی اعتقاد ندارند، ارائه شود.
ب- تعریف وجه نقد بدون شمول اقلام معادل وجه نقد تطابق بیشتری با تفکر حاکم بر مدیریت فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگ رایج تجاری کشور دارد.
ج- انعکاس جریان‌های نقدی مرتبط با اقلام معادل وجه نقد تحت عنوان جریان‌های نقدی ناشی از سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت یا جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های تامین مالی در صورت جریان وجوه نقد، هماهنگی بیشتری بین این صورت و طبقه‌بندی اقلام مربوط در ترازنامه فراهم می‌آورد.
د- عدم شمول اقلام معادل وجه نقد در تعریف وجه نقد، قابلیت مقایسه جریان‌های نقدی واحدهای تجاری مختلف را افزایش می‌دهد.
۲-۲-۴-۱- انواع جریان‌های نقدی
طبق نظر پابلو فرناندز[۴۳] (۲۰۰۲) اغلب در متون مالی، تعریف زیر برای جریان نقدی حسابداری بیان می‌شود:
(۲-۷) استهلاک + سود خالص پس از کسر مالیات = جریان نقدی حسابداری
در اینجا سه تعریف متفاوت دیگر از جریان وجوه نقد به این شرح ارائه می‌شود:
۱- جریان نقدی حقوق صاحبان سهام: جریان نقدی است که پس از تامین نیازهای سرمایه‌گذاری انجام شده، نیازهای سرمایه در گردش، پرداخت هزینه‌های مالی، هزینه‌های کارکنان و ایجاد بدهی جدید، در شرکت باقی می‌ماند.
جریان نقدی حقوق صاحبان سهام، جریان نقدی در دسترس سهامداران در داخل شرکت را نشان می‌دهد که برای تقسیم سود یا بازخرید سهام به‌کار می‌رود. جریان نقدی حقوق صاحبان سهام در هر دوره مالی به‌سادگی، تفاوت بین جریان وجوه نقد ورودی و جریان وجوه نقد خروجی در آن دوره را نشان می‌دهد.
(۲-۸) جریان‌های وجوه نقد ورودی دوره – جریان‌های وجوه نقد خروجی دوره = جریان‌های نقدی حقوق صاحبان سهام
در زمان انجام پیش‌بینی‌ها، پیش‌بینی جریان نقدی حقوق صاحبان سهام در یک دوره باید با سود قابل تقسیم پیش‌بینی شده به‌علاوه بازخرید سهام در آن دوره، برابر باشد.
۲- جریان
| برای دانلود متن کامل این فایل به سایت torsa.ir مراجعه نمایید. |
نقدی آزاد: جریان نقدی حاصل از عملیات بعد از کسر مالیات بدون احتساب بدهی‌ها و هزینه‌های بهره شرکت است. بنابر این، جریان نقدی آزاد، وجوه نقدی است که بعد از پوشش‌دادن نیازهای سرمایه‌گذاری و سرمایه در گردش و با فرض نبود بدهی، در دسترس شرکت قرار می‌گیرد. در شرکت‌های بدون بدهی یا فاقد اهرم مالی، جریان نقدی آزاد، همان جریان نقدی حقوق صاحبان سهام است.
(۲-۹) جریان نقدی حقوق صاحبان سهام با فرض این‌که شرکت بدهی نداشته باشد = جریان نقدی آزاد
اغلب گفته می‌شود که جریان نقدی آزاد، وجوه نقد ایجاد شده در شرکت برای تامین وجوه مورد نیاز برای سهامداران و بستانکاران را نشان می‌دهد. این ادعا صحیح نیست، زیرا جریان نقدی سرمایه‌ای نشان می‌دهد که وجوه نقد ایجاد شده به‌وسیله شرکت متعلق به سهامداران و بستانکاران است.
۳- جریان نقدی سرمایه‌ای: جریان وجوه نقد در دسترس برای بستانکاران به‌علاوه جریان نقدی حقوق صاحبان سهام است. جریان نقدی بستانکاران شامل مجموع وجوه پرداخت شده برای بهره به‌علاوه بازپرداخت اصل وام (یا پس از کسر افزایش در اصل وام) است.
(۲-۱۰) جریان نقدی بدهی + جریان نقدی حقوق صاحبان سهام = جریان نقدی سرمایه‌ای
۲-۲-۴-۲- طبقه‌بندی جریان‌های نقدی
مطابق استاندارد حسابداری شماره ۲، صورت جریان وجوه نقد باید منعکس‌‌کننده جریان‌های نقدی طی دوره تحت سرفصل‌های اصلی زیر باشد:
۱- فعالیت‌های عملیاتی: فعالیت‌های عملیاتی عبارت از فعالیت‌های اصلی مولد درآمد عملیاتی واحد تجاری است. فعالیت‌های مزبور متضمن تولید و فروش کالا و ارائه خدمات است و هزینه‌ها و درآمدهای مرتبط با آن در تعیین سود یا زیان عملیاتی در صورت سود و زیان منظور می‌شود. جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی اساسا دربرگیرنده جریان‌های ورودی و خروجی نقدی مرتبط با فعالیت‌های مزبور است. مثال‌هایی از جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی به شرح زیر است:
الف- دریافت‌های نقدی حاصل از فروش کالا و ارائه خدمات.
ب- دریافت‌های نقدی حاصل از حق امتیاز، حق‌الزحمه، کارمزد و سایر درآمدهای عملیاتی.
ج- پرداخت‌های نقدی به فروشندگان کالا و خدمات.
د- پرداخت‌های نقدی به کارکنان واحد تجاری یا از جانب آنها.
ﻫ- دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی یک شرکت بیمه بابت حق بیمه‌ها، خسارات، مستمری‌ها و سایر پرداخت‌های بیمه‌ای.
و- دریافت‌ها و پرداخت‌های مرتبط با قراردادهای منعقد شده با اهداف تجاری و عملیاتی.
ز- پرداخت‌های نقدی بابت مزایای پایان خدمت کارکنان و هزینه سازماندهی مجدد.
۲- بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تامین مالی: بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تامین مالی دربرگیرنده دریافت‌های حاصل از مالکیت سرمایه‌گذاری‌ها و سود دریافتی از بابت سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت و کوتاه‌مدت بانکی و نیز پرداخت‌های انجام شده به تامین‌کنندگان منابع مالی است، به‌جز موارد مندرج در بندهای ۱۹، ۳۳ و ۳۵ این استاندارد که تحت سرفصل‌های “فعالیت‌های عملیاتی”، “فعالیت‌های سرمایه‌گذاری” و “فعالیت‌های تامین مالی” طبقه‌بندی می‌شود. نمونه اقلامی که تحت سرفصل “بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تامین مالی” ارائه می‌شود، به شرح زیر است:
الف- جریان‌های نقدی ورودی: