لیست کاملی از اصطلاحات عامیانه و کوچه بازاری قسمت 224

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

بد اخم-عبوس و ترشرو

رک و راست-صاف و پوست کنده-صریح

جوش زدن-عصبانی شدن-داد و فریاد بیجا زدن

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

روی شکم سیری-بدون تعهد-از سر بی خیالی

تک پران-زن نانجیب

آتش‌پا-فرز و چالاک-بی قرار

 

دَرَ ک رفتن-برای مردن کسی می گویند که از او تنفر دارند

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی
زبیل-آشغال-زباله

آب و رنگ(طراوت و شادابی)

اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

دست کسی را خواندن-یه اندیشه و نقاط ضعف کسی پی بردن

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

 

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

آخرین تحویل(قیامت)

بساز و بفروش-ساختن خانه ی بدون استحکام به قصد فروش

دلسرد-ناامید-مایوس

دست به کار نرفتن-حال کار کردن نداشتن-برای کار بی حوصله بودن

بغل زدن-زیر بازو گرفتن

چرب دست-ماهر-زبر دست

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

پل زدن-در کار کسی مانع ایجاد کردن-رابطه ی دو کس را به هم زدن-روز میان دو تعطیل را تعطیل کردن

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

جیر جیر-سر و صدا-فریاد بی هوده-آواز گنجشک و برخی حشرات
دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

 
ترکیدن دل-از چیزی سخت ترسیدن

دود گرفتن-پُک زدن

بی پایه-دروغ-پوچ

این دو کله‌دار-خورشید و ماه

جبهه-میدان جنگ
ابوقراضه-ابوطیاره
انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن-بسیار فرودست تر از کسی بودن-اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن

خیره-بی شرم-پر رو

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

حق و حساب دادن-رشوه دادن-آجیل دادن

تره بار-میوه ها و سبزی ها
دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

دهن تر کردن-اندکی نوشیدن-لو دادن

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

توان هماوردی با کسی را داشتن

در خط چیزی بودن-در فکر و نقشه ی کاری بودن

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

دست نماز-وضو

پاچه ورمالیده-بی شرم و پر رو-حقه باز

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

 

تَق-صدای برخورد دو چیز به یکدیگر

 

 

از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن
جِر خوردن-پاره شدن
پار-فرسوده و اوراق-مجروح

راست شدن-رو به راه شدن

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است
حُقه-زرنگ و ناقلا

بته مرده-بی اصل و نسب-بی کس و کار

 

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

رو دست بالا آمدن-رقابت کردن-پیشی گرفتن

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

چراغ دستی-چراغ قابل حمل با دست

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن
خودکشی کردن-با رنج فراوان کاری را به پایان بردن

آسمان (و) ریسمان(حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز)

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

 

جیب کسی سوراخ بودن-ولخرج بودن-غالبن پولی در جیب نداشتن

 

بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی
پنبه شدن رشته-باطل و بی هوده شدن کار

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند
بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن

ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

چهره کردن-نگا. چهره شدن

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

پِر پِر-در زبان کودکان : صدای پریدن پرنده

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین
دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

درز را آب دادن-از راه به در شدن

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)
به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن

دارا-ثروتمند

خلاصه نویسی-کوتاه کردن مطلب

 

بابا شمل-لوطی-داش مشدی
راه نزدیک کردن-میان بر زدن-مهمان شدن بر کسی که خانه اش نزدیک است

با کسی تلیت شب جمعه خوردن-با کسی هم منفعت نبودن

ادب کردن-با تنبیه آموختن-آدم کردن

 

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

دست نماز-وضو

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

چاروادارکُش-جنس تقلبی-چیز بد

 

حق و حساب-باج سبیل-رشوه

رج کردن-رج بستن

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

خشکه پلو-کته

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

بند-ریسمان-طناب-رشته

دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

جا دکمه-سوراخی که دکمه ی لباس در آن جا می گیرد

زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

 

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

 

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن
بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان

رکاب دادن-راهی جایی شدن

 
چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

 

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن

دولت منزل-دولت سرا

آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

چِخی-سگ

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

روان بودن-از حفظ بودن-از بر بودن

زیر سر گذاشتن-زیر سر داشتن

بله بُری-گفتگو برای تعیین شرایط عقد و میزان حقوق زن و شوهر

بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

زپرتی-چیز یا شخص ناتوان-زوار در رفته-بی زور

 

دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

خاک برگ-برگ خشک خرد شده

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی

زبان را گاز گرفتن-از گفتن سخنی پشیمان شدن
تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن
خاطر جمع-مطمئن

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز

برو برگرد-چون و چرا

خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

خود را خوردن-رنج بردن

 

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن

پینکی رفتن-چرت زدن

دلگشاد-بیرون آمده از غم و اندوه

چتوَل-یک چهارم

خش افتادن-خراش افتادن

دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

حساب و کتاب از دست کسی خارج شدن-اداره و نظم امور از دست کسی در رفتن

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)

تار-از محلی راندن

چیز به هم بافتن-راست و دروغ سر هم کردن

روغن از ریگ کشیدن-کاری محال انجام دادن

تِلِک و تُلُک-کار مختصر و محقری داشتن

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط
انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

دیر فهم-کند ذهن-کودن

بازرسی-بررسی و کنترل

پا به پا شدن-تردید داشتن

تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

دست و پا شکسته-ناقص-ناتمام

خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن
 

 

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

دوربین انداختن-دید زدن-چشم چرانی کردن

چین خوردن-چروک شدن

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)

الابختکی(اتفاقی، تصادفی)

آکِله-جذام-زن سلیطه

تخت سینه-وسط سینه

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

الم‌شنگه-هیاهو-آشوب-جنجال-داد و قال

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن
دست کردن-دست فرو بردن
رد پا-جای پا-اثر

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن

پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن
دیر فهم-کند ذهن-کودن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

زبان تر کردن-سخن گفتن

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

بریدن پای کسی-دوباره به جایی نرفتن-دوباره کسی را راه ندادن

امن و امان(بدون بیم و هراس)

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

دایی اوغلی-پسر دایی

 

آیَم سایَم-گاه‌کاهی

 

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

جیک-صدا-آواز

آشوب شدن دل-دچار تهوع شدن

ابرو زدن-رضا دادن-اشاره کردن

پا به رکاب-آماده ی رفتن

خیکی-آدم چاق و فربه

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن
آشنا روشنا(دوست آشنا)

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

پی جوری کردن-پی جویی کردن-دنبال نمودن
آش شله‌قلمکار-بی‌نظم و قاعده

بادبادک-مرغ کاغذی-اسباب بازی کودکان که به هوا می کنند

آفتابه خرج لولهنگ کردن-چیز با ارزشی را در بهای چیز بی‌ارزش دادن

پولکی-آن که پول را دوست دارد-آن که رشوه می گیرد-آن چه که با گرفتن پول انجام گیرد

ریش در دست کسی دادن-اختیار خود را به دیگری سپردن-کار خود را به دیگری واگذار کردن

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

زیر چاقی-مهارت

 
تنبان فاطی- برای فاطی تنبان نشدن

استخوان‌دار-محکم-بااراده
آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری
روده دراز-پر حرف-وراج

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

تَک-بی نظیر-مفرد-تنها

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

رو کردن-روی آوردن-آشکار کردن-به رخ کشیدن

تنه خوردن-وارد شدن فشار تنه ی کسی به تن کس دیگر
از خشت افتادن(بدنیا آمدن)

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

چل پله-آب انباری که دارای چهل پله است

انکر منکر-بسیار زشت و بدترکیب

چاپ خوردن-به چاپ رسیدن

زار زار-گریه ی شدید
پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن

 

 

خرسک-نوعی فرش

پی نوشت-مطلبی که پس از پایان نوشته به آن افزوده می شود

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

دقه-دقیقه

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم

 

باجناغ-دو مرد که دو خواهر را به زنی گرفته باشند-همریش

حی و حاضر-آماده
چند مرده حلاج بودن-چه اندازه جسارت و توانایی داشتن
جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

خواربار-ارزاق-خوراک

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

 

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

خمیازه کشیدن-دهن دره کردن

پت و پاره-ژنده-فرسوده
تریت- تلیت
دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

 

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

اشک تمساح-گریه ی دروغین

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی
بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

خِر-حنجره-گلو

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

 

آکَل(آقای کربلایی)

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

 
دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد
دست به گریبان شدن-با هم به جدال پرداختن-گلاویز شدن

این هلو این هم گلو(مثل آب خوردن، انجام این کار بسیار آسان است)
رو کردن-روی آوردن-آشکار کردن-به رخ کشیدن

آت و آشغال(وسایل کهنه و بی‌مصرف)
از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

تو دو کشیدن-کسی را وارد کاری کردن

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

 

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

بی سر و پا-پست-فرومایه

از زورِ(از شدت، از بسیاری)

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد

جد و آباد کسی را گفتن-آبا و اجداد کسی را دشنام دادن

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن

از آب کره گرفتن-از آب روغن گرفتن

 

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت
خال گوشتی-نقطه ی برجسته ای از گوشت بر پوست بدن

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار
پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن

حساب کردن-پرداختن خرج

پروار-فربه-چاق

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا

پاشیر-گودال پای شیر آب

انگولک کردن-سر به سر گذاشتن-با انگشت به چیزی ور رفتن-انگشت رساندن

 

داغ چیزی را به دل کسی گذاشتن-کسی را از چیزی محروم ساختن و در حسرت آن گذاشتن

چاله-گودال کوچک-دردسر-اشکال

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

 

چپو-غارت-تاراج

 

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)
آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

پشتک زدن-معلق زدن-رنگ عوض کردن-تغییر عقیده دادن

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن

خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

چول کردن-شرمنده کردن

 
دست کسی را بند کردن-به کاری گماشتن

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن
خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن
پینه بسته-دارای پینه-کبره بسته

افتادن تشت کسی از بام(رسوا شدن، باز شدن مشت کسی)

آماده‌باش(حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر)

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن
 

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

آیۀ یاس خواندن-هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن
زنده باد مرده باد-جار و جنجال سیاسی-تظاهرات سیاسی-شعارهای موافق و مخالف دادن

دزد حاضر و بز حاضر-می توان همه چیز را دید و داوری کرد

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

 
از جایی آب خوردن(ناشی از چیزی بودن)

پشت چشم سنگین شدن-چیره شدن خواب
جَرّ-کشمکش دعوا

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن