مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 426

رفتن گوش-ناراحت شدن گوش از سر و صدا

زیر سر داشتن-آماده شدن

خود را خوردن-رنج بردن

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

به باد فحش یا کتک گرفتن-یک ریز فحش دادن یا کتک زدن

درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن

به نام نقی، به کام تقی-سودی که از آن کسی است نصیب کس دیگری شود
پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ
حکیم جواب کرده-یتیم

 
از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)
خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

زیر لبی-زیر زبانی
خوشی زیر دل کسی زدن-به بخت خود پشت کردن-موقعیت خوب را با ندانم کاری از دست دادن

چشم را چهار کردن-دقت بسیار کردن-انتظار شدید بردن-تعجب زیاد کردن

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

پُرکوب-حرکت سریع و پر صدا

ابرو تابیدن-گره بر ابرو افکندن

از خدا بی‌خبر-ظالم-نابه‌کار

پیش پرده-نمایشی کوتاه پیش از آغاز نمایش اصلی

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

پایین دست-طرف پایین

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند

 

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)
از کیسه شدن(هدر شدن، ضرر کردن)

جا افتادن-سر جای خود آمدن
(به زبان کودکان) زخم شدن

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

 

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن
باب طبع-موافق میل-مطابق سلیقه

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

دندان گیر-قابل خوردن و جویدن-قابل توجه-پر سود

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

در رفتن سخن از دهن-سخنی بی اراده گفتن

 

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

از خر افتادن(نابود شدن، مردن)
بازرس-مامور بررسی و کنترل

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

چشمه-نوع-قسم

 

به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن

جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

 

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن
بزن بهادر-اهل دعوا و مرافعه-قلچماق-پر زور

پِر پِر-در زبان کودکان : صدای پریدن پرنده

 

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

با هم کنار آمدن-با هم ساختن
در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

انگشت به دهان(حیرت‌زده، سرگشته)

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

 

آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن
چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

حال و حوصله-نگا. حال و احوال

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن
بخت گشا-شانس آور-سبب خوش اقبالی-مایه ی سفید بختی

چل و چو-خبر دروغ-شایعه
جوخه ی آتش-جوخه ای که مامور تیراندازی است

 

چول کردن-شرمنده کردن

خرابکاری-به هم زدن نظم-ایجاد اختلال-آلودن بستر و لباس-تروریسم

جور شدن-اخت شدن-انس گرفتن-هماهنگ شدن

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن
تو به تو-گوناگون-لا به لا

از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

چنار امام زاده صالح-متلک بد

در هم لولیدن-توی هم رفتن

بی چیز-تهی دست-فقیر

 

از گلیم خود پا را درازتر کردن(از حد (توانایی) خود تجاوز کردن)

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

از لجِ-از سر لجاجت-از روی خشم
پنبه شدن رشته-باطل و بی هوده شدن کار
دیر کردن-تاخیر کردن
آب و خاک(میهن، دیار)

چُل-آلت مرد
بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده
خال به خال-خال خال
از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

ریگ دندان کسی شدن-مزاحم کسی شدن

چیز دار-ثروتمند
افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

 

 
آب-عزت و رونق-طراوت و تازگی-روح-شراب خالص
آکَل(آقای کربلایی)
زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد

دادستان-ستاننده ی داد-مدعی العموم
داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید

تخته پوست انداختن-زمانی دراز نزد کسی ماندن-کنگر خوردن و لنگر انداختن

دست به دست گشتن-هر از گاهی نزد کسی بودن-از دستی به دست دیگری رفتن

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

پرونده سازی-گردآوری سندهای دروغین برای متهم کردن کسی

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر
زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

 

چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت
زیر دین رفتن-قرض دار شدن-مدیون شدن

دست کردن-دست فرو بردن

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

 

خاله خرسه-دوست نادان
دلسرد کردن-ناامید کردن

چِک کردن-وارسی و بازبینی کردن

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

جفت کردن کفش های کسی-بیرون کردن کسی از جایی

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

 

دلداری دادن-تسلی دادن

 

رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن
دوره-مهمانی-زمانه

تَک-بی نظیر-مفرد-تنها
خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

آش دهن سوزی نبودن-زیاد جالب نبودن-اهمیت زیادی نداشتن
 

خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

حرف دهن خود را نفهمیدن-مزخرف گفتن-حرف بی ربط زدن

اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی
دَلِگی-هیزی-چشم چرانی

خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

پات-بی آبرو-بی تربیت

حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت
آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)
داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

حَرَج-مسئولیت-تکلیف

چربیدن-برتر بودن-پیش بودن

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

چهار طاقی-فضای سقف دار و بدون در

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف
تک پران-زن نانجیب

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

 
پیشدستی-بشقاب کوچک-زیر دستی

دَم کردن-ریختن آب جوش روی چای و مانند آن و حرارت دادن آن ها-گذاشتن برنج جوشانده بر روی آتش تا آب آن بخار شود
حمله گرفتن-غش کردن
رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن
اشک تمساح-گریه ی دروغین

چاخان پاخان-دروغ

 

آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

تخم شر-مردم آزار- شرور

زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

 
 

برفک-دانه های سفیدی که در دهان نوزادان پدید می آید-بخار یخ بسته-نقطه های سفید روی تصویر

زبان گز-چیز تند و تیز

چک و چیل-لب و لوچه

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

دود چراغ-کشیدن شیره

 

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن
 

پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

دل-معده

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

چوبه ی اعدام-تیری که محکوم به اعدام را به آن می بندند

حلال زاده-پاک و نجیب

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط

چوروک-چین و شکن

بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

پشت کار داشتن-داشتن نیرویی که انسان را به پایان دادن کار وا می دارد

دو سره بار کردن-از دو جا سود بردن-دو لپی خوردن
حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن
به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی
 

رو انداز-لحاف

پَخ خوردن-تیزی چیزی

دانگی-انجام کاری با پرداخت سهم خود از هزینه ی آن
از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

پر عائله-کسی که اهل و عیال بسیار دارد

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

چاتمه زدن-چند تفنگ را به شکل چاتمه در جایی گذاشتن

راست شدن-رو به راه شدن

 

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

 
چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

در زدن-کوبیدن در خانه

آروغ بی‌جا زدن(نابه‌جا سخن‌گفتن، نسنجیده کاری کردن)

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

دست بردار-دست بردارنده-ترک کننده
حمامی-گرمابه دار

در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

جوش جوانی-جوشی که بر صورت یا کمر جوان ها می زند-جوش غرور

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

 

برادر شوهر-برادرِ شوهر هر زن

دردسر تراشیدن-ایجاد زحمت و گرفتاری کردن

خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

آب‌تنی(شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی))
دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن
زبان درازی-گستاخی در سخن گفتن-عمل آدم زبان دراز

بی کتاب-بی پیر-کار دشوار-بی دین-کافر

چال افتادن-گود شدن

از پا درآمدن(افتادن، سخت خسته و درمانده شدن)

در هم لولیدن-توی هم رفتن

 

آلاخون (و) والاخون(دربه‌در، سرگردان، آواره)

تیپا خوردن-رانده شدن

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

دست کسی آمدن-آگاهی پیدا کردن-فهمیدن-بو بردن

 
از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن

جرنگی-نقد-یکجا-یک کاسه

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن
آتشخوار(ظالم، حرام‌خوار)

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن
آب‌کور-کسی که سودش به دیگران نمی رسد

داو-نوبت بازی

خیس شدن-تر شدن

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن

بفرما زدن-تعارف کردن

انگشت‌شمار-کم-معدود

پاره شدن چرت ب-ا امری نامنتظر روبرو شدن-جا خوردن

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

پا روی خِر کسی گذاشتن-تنگ گرفتن بر کسی

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

 

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

بیراهه-راه میان بر ولی دشوار

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن

 
تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم
 

 
برآمده-بزرگ شده-ورم کرده

 

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

پاگون-سردوشی

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

آدم سر به راه(شخص خوب و نجیب، کسی که مزاحم دیگران نیست)

 
چندش شدن-حالت چندش دست دادن

اهل دود-سیگاری

خط-راه-مسیر-مشی و مرام-مسلک-کنایه از نامه

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

بخت گشا-شانس آور-سبب خوش اقبالی-مایه ی سفید بختی

انداختنی-جنس نامرغوب

پیسی-بد رفتاری-آزار

بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند

 

چوب خوردن-تنبیه شدن

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

 

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

چس محل کردن-بی اعتنایی کردن
آفت(زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز)

خاک به دهنم-زبانم لال

اشک کوه-یاقوت-لعل

تو روی کسی ایستادن-شرم و حیا را کنار گذاشتن و با کسی مخالفت کردن

از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

پشم نداشتن کلاه کسی-اعتبار نداشتن-کاری از کسی برنیامدن

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده
بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن

دولاب-گنجه-کمد-قفسه

دزدی گرگی-دله دزدی